Iedereen weet en ziet de traditionele uitvaart veranderen. Â Van veel teraardebestellingen naar meer crematies. Â Ook het ritueel rond het afscheid nemen gaat er anders aan toe dan jaren geleden. Â Kerkelijke uitvaarten zijn niet langer meer standaard eucharistievieringen maar wel gebedsdiensten. Â Waar een priester vroeger altijd zijn eucharistie mocht brengen is er intussen veel veranderd. Â
Er zijn regio’s in Vlaanderen waar er standaard een gebedsdienst gebracht wordt. Â Ongeacht of er een priester aanwezig is of niet. Â Althans dat zijn voor die bepaalde bisdommen de standaardregels. Â Elke begrafenisondernemer weet dat deze regels niet altijd even nauwkeurig worden nageleefd. Â Net zoals het ook op bepaalde plaatsen de rondgang in de kerk, bijkomend aan de offergang, normaal gezien niet meer mag plaatsvinden. Â In vele gevallen laat men plaatselijk toch een rondgang doorgaan, om kosten van de kerk te dekken.
Loopt de kerk leeg?
Zullen de kerken nog meer leeglopen? Â Worden burgerlijke uitvaarten meer gekozen? Â Waarschijnlijk zal dit afhankelijk zijn van regio tot regio. Â In het Antwerpse zien we veel uitvaarten met de urne waarna men meteen de asbestemming kan uitvoeren. Â Andere regio’s, veelal het platteland, zien nog veel kerkelijke uitvaarten met aansluitend een teraardebestelling. Â Grootsteden blijken een trend te leggen. Â Meer crematies en meer burgerlijke uitvaarten. Â We spreken hier over burgerlijke uitvaarten om een duidelijk verschil te kunnen weergeven tussen een religieus ritueel en een niet of minder religieus afscheidsritueel.
Ritueelbegeleiders en persoonlijke afscheidsplechtigheden
Ritueelbegeleiding. Â Een woord dat ook in Nederland aan ‘markt’ wint. Â Naast een woord is het ook een werkwoord. Â Ritueelbegeleiding spreekt voor zich, begeleiding met betrekking tot het afscheidsritueel. Â Men weet dat men bij een religieus ritueel vast hangt aan een aantal vaste waarden. Â Zo heeft men in een gebedsdienst, kerkelijke uitvaart, nog steeds de facetten van een eucharistieviering, enkele facetten vallen er tussen uit. Â Een burgerlijk afscheid met ritueelbegeleiding is een afscheid op maat. Â Alles kan en alles mag.
Burgerlijk afscheid nemen maakt het vaak persoonlijker. Â Wat niet wil zeggen dat een kerkelijk of religieus afscheid minder goed zou zijn. Â Toch zijn er duidelijke verschillen te merken. Â Verschillen die het er vaak om doen bij nabestaanden. Â Wat soms niet kan of mag bij een kerkelijke of religieuze uitvaart, kan soms wel in een burgerlijke plechtigheid in een aula. Â Men geeft de nabestaanden carte blanche. Â In zekere mate maakt de familie of nabestaanden zelf uit wat voor hen het belangrijkste is.
Wanneer de uitvaartondernemer bij de familie komt om de uitvaart te regelen, is de beslissing van een religieus of niet-religieus afscheid vaak al genomen. Â Zo ook voor de keuze tussen begraven of cremeren.
Vroeger wist men precies wat een kerkelijke uitvaart inhield. Nu heeft elke parochie in het bisdom Antwerpen een andere invulling. Het bisdom zou een onafhakelijke regisseur, criticus moeten aanstellen om de kwaliteit van de diensten op te waarderen, zoniet zie ik de kerkdiensten nog verder achteruit boeren.